Güncel Yargı Kararları Işığında Tüm Yönleriyle İş Arama İzni
Yasal Dayanak:
4857 sayılı İş Kanunu 27’nci maddesi.
İhbar Süresi Söz Konusu Değil İse Kullanılabilir Mi?
Hayır. Sadece ihbar süresi içerisinde iş arama izni kullanılabilir.
İş Arama İzni İçin Alt Sınır Var Mı?
Evet. Günde 2 saatten az olamaz.
İş Arama İzni Birleştirilebilir Mi?
Evet. İşçi istersen birleştirilip toplu kullanılabilir.
Fesih Talebinin Kimden Geldiği Önemli Midir?
Hayır. Fesih talebinin işçi veya işverenden gelmesi fark etmez, iş arama iznine hak kazanılır.
Kullandırılması Zorunlu Mudur?
Evet. Zorunludur; vazgeçme veya şarta bağlanma söz konusu değildir. Kullandırılmaz ise işçiye süreye ilişkin ücret ödenmelidir. Ayrıca, kullandırılmaz ve ilgili ücret de ödenmez ise çalışan haklı fesih yapabilir. Bunun yanı sıra, iş arama izni kamu düzenini ilgilendirdiği için işverenin yükünü azaltan veya tamamen ortadan kaldıran sözleşme hükümleri geçersizdir.
Hangi Zaman Dilimlerine Kullanılabilir?
İşçi ve işverenin anlaşmasına bağlı olarak ikisine de uygun saatlerin seçilmesi gerekir.
Hafta Tatili ve Resmi Bayram Günleri İçin İş Arama İzni İşletilir Mi?
Hayır. İşçinin çalıştırılmadığı hafta tatili ve genel tatil günleri için
İş Arama İzni Kullandırılmayıp Ücret Olarak Ödenecekse Hesaplama Nasıl Yapılır?
Kullandırılmayan iş aram izinleri %100 zamlı ödenir, yani bu süreler iki ile çarpılır. Yukarıda sadece fiili günler üzerinden hesaplama yapılacağını da belirtmiştik; bu iki durumu birlikte değerlendirip bir örnekte açıklayalım:
Sözleşmesine göre haftada 1 gün hafta tatili bulunan, 01.05.2024-28.05.2024 tarihleri arasında 4 hafta ihbar süresi kullanacak olan, saatlik ücreti 200,00 TL olan bir çalışanı ele alalım. Söz konusu çalışana hiç iş arama izni kullandırılmadığı ve tamamının ücret olarak ödeneceğini varsayarsak hesaplama; 200,00 TL x 2 saat (günlük zorunlu asgari süre) x 2 (%100 hesaplama katsayısı) x 23 gün (4 haftada 1’er gün hafta tatili hariç 6’şar fiili çalışma günü eksi 19 Mayıs resmi tatil günü; 19 Mayıs’ın hafta tatili ile çakışmadığını varsaydık) = 9.200,00 TL şeklinde yapılacaktır.
İş Arama İzni Ücreti “Hangi Ücret” Üzerinden Hesaplanır?
Çıplak ücret üzerinden (sosyal yardımlar ek ödemeler, fazla mesai vs. hariç) hesaplanır. Buna bağlı olarak, sonrasında iş arama izni ücreti için belirsiz alacak davası açılamaz.
İş Arama İzni Ücreti İçin İşletilecek Faiz Türü Nedir?
İş arama izni ücreti için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı esas alınır. Diğer yandan, dava süreçlerinde karşı taraf daha öncesinde temerrüde düşürülmemiş ise arabuluculuk başvurusunun imza altın alındığı son tarihten itibaren veya karşı taraf arabuluculuk faaliyetine katılmadı ise bu tarihten itibaren faiz işletilmeye başlanır. Ayrıca, miktar belirtilmiş ise bu miktarla sınırlı, belirtilmemiş ise alacağın tamamı bakımından temerrüt oluşacaktır. Son olarak, tarafın temerrüt tarihinden itibaren faiz talep etmemesi halinde dava ve ıslah tarihinden itibaren faize hükmedilir.
İş Arama İzni Ücreti İçin Zamanaşımı Ne Kadardır?
Ücret niteliğinde olduğundan 5 yıl zamanaşımına tabidir.
İzin Kullanılırken Bildirim Gerekir Mi?
Evet. İşverene bildirilmesi gerekir.
Yarı Zamanlı Çalışanlar Kullanabilir Mi?
Evet. Kısmi süreli çalışanlar için de geçerlidir.
Mevsimlik Çalışanlar Kullanabilir Mi?
Evet. Mevsimlik çalışanlar için de ihbar süresi tanınması gerektiğinden iş arama izni geçerlidir. Ancak, mevsimlik iş sözleşmesinin askıda olduğu dönemde ihbar süresi kullandırılır ise iş arama izni söz konusu olamaz. Diğer yandan, ihbar öneli içerisinde askıda kalma süresi biterse işçi kalan bildirim süresi içerisinde iş arama izni kullanabilir.
Bazı Örnek Yargıtay Kararları:
İhbar öneli verilerek feshedilmemişse iş arama izin ücreti alacağına hak kazanılamaz:
- 9.HD.2012/32958 E. 2014/21253 K. 23.06.2014
- 22.HD.2016/25681 E. 2019/24233 K. 24.12.2019
- 9.HD.2009/23366 E. 2011/41275 K. 26.10.2011
- 22.HD.2014/4476 E. 2014/4818 K. 04.03.2014
İşçi tarafından önel verilmesi halinde de iş arama izni verilmelidir.
- 9.HD.2011/47893 E. 2013/35038 K. 26.12.2013
İş arama izni verilmediyse o dönem için karşılığı hesaplanmalıdır.
- 9.HD.2012/5086 E. 2012/43845 K. 24.12.2012
İhbar öneli içerisinde iş arama izni verilmemesi önelin geçersizliğine sebep olmaz.
- 9.HD.2016/13457 E. 2018/4960 K. 12.03.2018
İhbar öneli verildiğinde yeni iş arama izni verilmemesi ihbar önelinin geçersiz olduğu sonucunu doğurmaz. Sadece iş arama izin ücreti hesaplanmalıdır.
- 9.HD.2007/30218 E. 2009/243 K. 20.01.2009
İşveren iş arama izni kullanmayı teklif etmesine karşın işçi bunu kullanmak istemese dahi (işveren işçinin bu süre içerisinde iş görmesini fiilen engellememiş, aksine kabul etmiştir) bu süreye ilişkin ücret zamsız şekilde çalışana ödenmelidir.
- 22.HD.2017/33076 E. 2017/16193 K. 06.07.2017
Giydirilmiş değil, çıplak brüt ücretten hesaplanmalıdır.
- 9.HD.2009/7616 E. 2011/7531 K. 21.03.2011
İhbar öneli verilerek feshedilmişse iş arama izni verilmelidir. İşverenin ihbarlı fesih öneli içinde emeklilik nedeniyle işçi feshederse bu iki tarih aralığı hesaplanmalıdır.
- 9.HD.2008/14746 E. 2010/2360 K. 05.02.2010
İhbar öneli içinde her gün %100 üzerinden hafta tatili hariç hesaplanmalıdır.
- 9.HD.2020/4142 E. 2021/433 K. 12.01.2021
Kısmi süreli çalışmada haftalık çalışma süresi orantılanarak bulunmalıdır.
- 9.HD.2014/24967 E. 2014/28566 K. 30.09.2014
YAZAR : TUFAN BAT ( KURUCU ORTAK, İŞ & SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU VE BORDROLAMA YÖNETİCİSİ)